Mirsk

Kościół p.w. Zwiastowania NMP

Kościół halowy o zachowanej mimo przebudów charakterystycznej, późnogotyckiej bryle, a także detalu o cechach gotyku i renesansu oraz o bogatym, barokowo-klasycystycznym wystroju.
Historia
Kościół wzniesiony w latach 1562-67 na miejscu poprzedniego, wzmiankowanego w 1346 r. i spalonego w 1558 r. Do 1654 r. protestancki. Kilkakrotnie ulegał pożarom w latach: 1642, 1689 (odbudowany do 1699 r.) i 1767 r. (odbudowa do 1780 r.). Przekształcony w końcu XVIII w., uzyskał empory. Wieżę podniesiono do wysokości 59,5 m. Świątynia była wielokrotnie remontowana w latach: 1817, 1827, 1869, 1904, 1950 i 1969-73.
Opis
Usytuowany w południowej części miasta, w otoczeniu cmentarza. Utrzymany w stylu gotycko-renesansowym. Okazała, orientowana, murowana z kamienia i cegły świątynia halowa o trójnawowym korpusie z niewydzielonym, wielobocznie zamkniętym prezbiterium. Bryła masywna, silnie oskarpowana, z dostawioną od południa wieżą na planie kwadratu, wyżej ośmioboczną oraz przyległym do niej dwukondygnacyjnym aneksem kruchty i zakrystii. Korpus nakryty wysokim, dwuspadowym dachem z wielospadowym zamknięciem od wschodu. Wieża zwieńczona cebulastym neobarokowym hełmem (z 1904 r.), aneks kryty przedłużoną połacią dachu głównego. Okna przeważnie półkoliste, umieszczone w lekko rozglifionych, głębokich niszach ujętych opaskami i wyposażone w kamienne maswerki. Od strony zachodniej fasciowy portal kamienny (z 2 poł. XVI w.) z półkolistą archiwoltą, od południa skromny, gotycko-renesansowy portal boczny zwieńczony gzymsem i tablicą inskrypcyjną z datą 1562. Na ścianach epitafia z XVI-XIX w. Wnętrze przykryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym, wspartym na półkolistych gurtach między naściennymi konsolami i ośmiobocznymi filarami dzielącymi nawy. Na sklepieniu zachowane relikty gotyckiej kamieniarki. Loża kolatorska otwarta do nawy trzema półkolistymi, przeszklonymi arkadami. W zachodnich przęsłach naw drewniana empora organowa z XVIII w. Bogaty, jednolity wystrój barokowy i klasycystyczny, m.in. drewniane, polichromowane ołtarze fundacji Schaffgotschów z lat 1800-05 oraz ambona z 1805 r. (wszystkie dłuta Franza Herdena). Także: prospekt organowy z 1801 r. i kamienna chrzcielnica z 2 poł. XVIII w. oraz skarbonka z 1580 r. Ponadto zbiór barokowych rzeźb i figur z XVII i XVIII w. Przy kościele kamienne statuy św. Floriana i św. Jana Nepomucena z 1720 r., z herbami von Schaffgotschów na cokołach. Na otaczającym cmentarzu barokowa kaplica grobowa Kittelmannów z 1751 r. i kamienne epitafia z XVIII i XIX w. we wnękach muru.
Opracował Piotr Roczek.

• Tekst pochodzi ze strony Zabytek

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Einfaches Epitaph von 1580 an der Südseite, übertüncht.
• Nepomukstatue, von anmutig gruppirten Engelchen umgeben. XVIII. Jahrhundert.
• Mehrere Barock- und Rococo-Denkmäler auf dem Friedhofe.
• Gotteskasten von 1580 mit dem Wappen der Kotscha Reuter.
• Gitter einer Gruft-Kapelle auf dem Friedhofe aus Schmiedeisen. 1751.

Figura św. Jana Nepomucena

Osiemnastowieczna figura św. Jana Nepomucena z pięknym herbem fundatora czyli rodziny von Schaffgotsch.

Figura św. Floriana

Osiemnastowieczna figura św. Floriana z herbem fundatora i u doły podpisem: Joannis Antoni Comitis De Schaffgotsch. Prawdopodobnie figura św. Jana Nepomucena była również ufundowana przez niego.

Epitafium Johanny Mentzel † 1814

Epitafium Johanny Rosiny Mentzel zd. Kuntze, żony Christopha Heinricha Mentzel, urodzonej 16 maja 1756 roku a zmarłej 16 lipca 1814 roku.

Dieser Stein
. . . . .det die Ruhestaette des weyl:
. . . . . Bürger u: Fleischhauer Meister:
Christoph Heinrich Mentzel
in der Mitte
zweyer geliebten, getreuen Ehegattin
Er lebte hier seit dem 18. Juli 1756.
Jenseits: seit dem
Ihm zur Rechten=
Frau Johanna Rosina Mentzel geb. Kuntze
Sie war geboren den 16 May 1756>
gestorben den 16 Febr. 1814
Zur andern Seite
Frau Maria Rosina Mentzel geb. Woy
Lauftbahn den Decb. 1760
und volendete sie den
Erust werden wir uns
Wieder sehnen

Płyta nagrobna Samuela Grabsa † 1794

Płyta nagrobna Samuela Gottlieba Grabsa, burmistrza Mirska, żyjącego tutaj od 28 stycznia 1728 roku a zmarłego 15 września 1794 roku.

Der
Bürgermeister
Samuel Gottlieb Grabs
Lebte hier seit den 28 January
1728
dort seit den 15 Septem.
1794

Nagrobek Johannesa Pilati † 1901

Nagrobek zmarłego dziecka Johannesa Grafa Pilati, urodzonego 2 grudnia 1898 roku w pałacu w Cieplicach a zmarłego 31 marca 1901 roku na zamku w Gryfowie.

Hier ruht
unser geliebtes Kind
Johannes Graf Pilati
geb. Schloss Warmbrunn
d. 2. Dezmbr. 1898
gest. Schloss Greiffenstein
d.31 März 1901

Jeszcze kilka lat temu postać dziecka była w dwóch częściach i kompletna, a napis łatwy do odczytania. Obecnie na ziemi leży tors bez głowy a napis ktoś nieudolnie próbował poprawić złotą farbą ale niewiele z tego wyszło. Szkoda, że wcześniej nie sklejono tych dwóch cxzęści, bo nadal cieszyłyby oko swoim pięknem. Teraz to już niemożliwe.

Zespół nagrobków

Zespół wspaniałych barokowych i rokokowych nagrobków dawnych mieszkańców Friedebergu (Mirska) na ścianie muru cmentarnego.

Nagrobek Josefa Neudeckera † 1906

Nagrobek z krzyżem dawnego proboszcza tego kościoła Josefa Neudeckera, urodzonego 14 marca 1830 roku w Moszczance koło Prudnika, a zmarłego 25 sierpnia 1906 roku w Mirsku. Przez 53 lata był związany z tym kościołem.

Nagrobek rodziny Mallickh

U góry na krzyżu napis: Amalie Mallickh, urodzona 28 lutego 1829 roku a zmarła 26 kwietnia 1854 roku. Poniżej na dwudzielnej płycie inskrypcyjnej napisy: Carl Mallickh, urodzony 24 marca 1793 roku w Podgórzynie a zmarły 27 marca 1854 roku w Świeradowie-Zdroju oraz Amalie Mallickh zd. Lehfeld, urodzona 7 kwietnia 1790 roku w Kłodzku a zmarła 5 maja 1860 roku w Mirsku.

U góry na krzyżu:
Amalie Mallickh
geb. d. 28. Febr. 1829 gest. d. 26. April 1854

Tablica w kształcie otwartej książki:
Grabstätte der Familie Mallickh
hier ruhen unsere theuren Eltern
Carl Mallickh          Amalie Mallickh
Rade-Inspector          geborne Lehfeld
geb. zu Giersdorf          geb. zu Glatz
den 24 März 1783          den 7 April 1790
gest. zu Flinsberg          gest. zu Friedeberg
den 27 März 1854          den 5 Mai 1869
Ihr Neben war ein schwer geprüstes.

Grobowiec rodziny Rösner

Grobowiec rodziny Rösner.

Grobowce

Grobowce dawnych mieszkańców Friedebergu (Mirska) na cmentarzu, wśród których jest grobowiec rodziny Rosner.

Płyta nagrobna Richarda Ahner † 1918

Płyta nagrobna rodziny Ahner poświęcona Richardowi Ahner, urodzonemu 12 kwietnia 1889 roku, który zginął podczas I wojny światowej 30 maja 1918 roku.

Familie Ahner
Zum Gedenken an
Richard Ahner
* 12. 4. 1889
im Weltkrieg gef. 30. 5. 1918

Płyta nagrobna rodziny Rahn

Płyta nagrobna rodziny Rahn.

Epitafium barokowe

Piękne barokowe epitafium z podwójną płytą inskrypcyjną. Niestety treść inskrypcji nieczytelna na skutek wypłukania liter przez wodę.

Płyta nagrobna Friedricha Openmeiera i jego żony Elisabeth

Prostokątna płyta nagrobna, na której większość treści jej jest złuszczona. Udało się odczytać iż dotyczy Friedricha Wilhelma Openmeiera, zmarłego 21 lipca 1838 roku oraz jego zony Elisabeth, urodzonej 30 grudnia 1769 roku a a zmarłej 10 lipca 1840 roku.

Epitafia rodziny Benting

Dwa bardzo ładne epitafia rodziny Benting, z których lewe jest mocno złuszczone ale dotyczy rodziców osób wymienionych na prawym epitafium. Lewe dotyczy Petera Gerharda Benting z Mirska, urodzonego 29 września 1762 roku a zmarłego 3 listopada 1840 roku oraz jego żony zd. Pohl. Na prawym natomiast wymienieni są: Carl Wilhelm Benting, urodzony 1 czerwca 1802 roku a zmarły 3 maja 18722 roku oraz jego siostra Johanne Christina Benting, urodzona 1 kwietnia 1797 roku a zmarła 10 kwietnia 1797 roku.

Epitafium Katariny † 1580

Płyta nagrobna Katariny, żony Georga Philipsa, zmarłej 7 lutego 1580 roku.
Hans Lutsch w swoim opracowaniu jedynie je wymienia podając datę 1580, i nic poza tym iż jest proste. Żadnych imion czy nazwisk a chyba ponad sto lat temu było ono bardziej czytelne. W wykazie Hoverdena nie jest w ogóle wymienione.

Grobowiec rodziny Kittelmann

Grobowiec rodziny Kittelmann a dotyczący m.in. Gottfrieda Engemann, jego pierwszj żony Johanny Rosiny Engemann zd. Kittelmann i drugiej żony Anny Christiany Rohledern zd. Maywaldt. Ponadto Anny Marii Kittelmann zd. Bretschneider oraz Heinricha Kittelmann, mieszkańca Mirska a zarazem mistrza krawieckiego.

Epitafium Jeremiasa Höbel oraz jego dwóch żon

Podwójne epitafium dotyczące Anny Margarethy Höbel zd. Vominner, pierwszej żony Jeremiasa Höbel urodzonej 30 października 1663 roku a zmarłej 3 kwietnia 1713 roku w wieku 49 lat i 26 tygodni. żyła w małżeństwie 19 lat i w tym czasie urodziła osmioro dzieci, czterech synów i cztery córki. Po jej śmierci Jeremias 24 listopada 1713 roku żeni się powtórnie z Barbarą Sidonią Faber, zmarłą 18 wrzesnia 1734 roku. Jeremias urodzony 25 lutego 1658 roku w Mirsku przeżył obie żony umierając 29 lipca 1737 roku.

Nagrobek Johannesa Blany † 1913

Nagrobek Johannesa Blany, emerytowanego dyrektora seminarium, rycerza orderu czerwonego orła i orła korony, zmarłego 21 kwietnia 1913 roku w wieku 57 lat.

Hier ruht im Herrn
der Geistliche
Seminardirektor a. D.
Schukrat
Johannes Blana
Ritter d. roten Adler=
u. d. Kronenordens.
gest. im Alter von 57 Jahren
am 21. April 1913.
nach 24 jähriger Tätigkeit
im Seminardienste.

Betet für Ihn und denket
an Euren eigenen Tod.

Nagrobek Waldemara Dentsch † 1939

Bardzo ciekawy i nietypowy nagrobek Waldemara Dentsch, zmarłego w 1939 roku.

Nagrobek Josefa Materne † 1942

Drewniany nagrobek w kształcie krzyża Josefa Materne, hrabiowskiego starszego gajowego, urodzonego 29 września 1864 roku a zmarłego 12 lutego 1942 roku. Przygotowany był także dla jego zony Marii Materne zd. Hube, urodzonej 11 lipca 1870 roku, lecz widocznie przeżyła wojnę i nie została już tutaj pochowana.

Josef Materne
* 29. 9. 1864 grafl. Hegemstr. + 12. 2. 1942
Maria Materne
geb. Hube
*
11. 7. 70
+
. . . . . . . . . .

Epitafium Heinricha Nitar oraz jego żony Johanny

Epitafium (bardzo niewyraźne) Heinricha Nitar, urodzonego w 1755 roku a zmarłego 27 lipca 1785 roku oraz jego żony Johanny Elisabeth zd. Georgin, z którą miał 5 dzieci, 2 synów i 3 córki.

Epitafium NN osoby

Epitafium NN osoby. Nie dość, że płyta inskrypcyjna jest wypłukana, to jeszcze pochlapana farbą i całkowicie nieczytelna.

Kaplica grobowa

Kaplica grobowa powstała wg Hansa Lutscha w 1751 roku. Z zewnątrz wygląda fatalnie. Wewnątrz zachowanych jest kilka epitafiów osób, które tutaj zostały pochowane m.in. rodziny Knobloch.
Naprawdę przydałby się remont tej kaplicy aby zachować chociaż resztki jej wspaniałego niegdyś wnętrza a także z szacunku dla zmarłych.

Ruiny kościoła ewangelickiego

Po zaprowadzeniu swobody religijnej przez Fryderyka Wielkiego w 1741 r., ewangelicy w Mirsku nie musieli już uczęszczać na Łużyce, do tamtejszych kościołów. Początek ewangelickich nabożeństw wiązała się z powołaniem 23 lutego 1741 roku przez księcia Leopolda von Anhalt Dessau urzędu kaznodziei w Mirsku. Książę decydując się na ten krok działał w imieniu króla pruskiego. Pierwszym kaznodzieją został Gottlieb Stöckel z Jurcza. On też 12 marca 1742 roku w niedzielę „Laetare” poprowadził pierwsze nabożeństwo w jednej z sal ratusza. Bardzo wyrozumiały i ludzki okazał się tutejszy proboszcz ks. Thienst (tak chwali go kronikarz Bergemann), który chętnie zezwolił na nie i ze swego kościoła wypożyczył instrumenty muzyczne i inne potrzebne przedmioty do jego odprawienia. Przez następne kilkanaście lat nabożeństwa odbywały się w sukiennicach (przez pewien okres w ratuszu).
12 stycznia 1746 roku na całym Śląsku świętowany był dzień pokoju. Uroczyście był on obchodzony także i w Mirsku, zwłaszcza przez ewangelików, którzy (jak zresztą na całym Śląsku) cieszyli się z odzyskania swobody dla swego wyznania. Uroczyste nabożeństwo ewangelickie odprawione było w sukiennicach, jego przebieg relacjonuje kronikarz Bergemann. Podobne nabożeństwo odprawione zostało w kościele parafialnym. Wieczorem cała okolica rozbrzmiewała honorowymi salwami, noc zaś była rozświetlona wieloma ogniskami.
Nowy etap rozpoczął się 20 kwietnia 1756 roku, kiedy wytyczono plac pod budowę kościoła. Tydzień później wmurowano kamień węgielny. Pracami kierował mistrz budowlany Krystian Tschirch z Mirska. Po zakończeniu robót nowy kościół wniesiony na planie prostokąta zyskał typowy halowy wygląd bez wieży i dzwonnicy. Koszt budowy wyniósł 5 625 talarów, kościół posiadał 2 empory i w sumie 1200 miejsc. Poświęcono go 2 października 1757 roku.
Sześć lat później, 6 lipca, uderzył w niego piorun, który uszkodził w nim dwie kolumny. Od 1767 roku rozpoczęto prowadzenia ksiąg metrykalnych. Niestety, w czasie pożaru miasta, w dniu 8 września 1767 r., kościół doszczętnie spłonął. Odbudowa zakończyła się w roku następnym, 10 maja 1768 roku staraniem pastora Krystiana Fryderyka Schiebnera. W roku 1772 zbudowana została nowa plebania, a w 1776 r. kościół otrzymał nowe organy, które jednak w całości zostały zamontowane (lub raczej wyremontowane) w 1824r.
Na uroczystości okazji zakończenia remontu wieży ratuszowej, która odbyła się 25 października 1796 roku, oficjalnymi przedstawicielami gminy ewangelickiej byli: Jan Henryk Georgy pastor, Krzysztof Thiel kantor i organista, Tschenscher nauczyciel oraz Jan Antoni Kuntzmann dzwonnik.
W 1829 r. powstał projekt budowy wieży przy kościele, aby na niej umieścić dzwony. Na skutek niespokojnych czasów projekt odłożono na czasy późniejsze. W dniu 20 października 1853 r., Ernst Tschirch złożył pierwszy datek w wysokości 10 talarów, jako ofiarę na przyszłą fundację dzwonów, choć „Kasa budowy wieży” powstała dopiero w dniu setnej rocznicy kościoła 4 października 1857 roku. Wkrótce uzbierał się dosyć pokaźny fundusz na ten cel. Po wojnie roku 1870-1871 cesarz przychylił się do prośby wyznawców ewangelickich z Mirska i w 1873 roku przeznaczył na dzwony 3 działka francuskie zdobyte w tej wojnie. Dnia 9 grudnia 1879 r. firma ludwisarska Hadank i Syn w Hoyerswerda dostarczyła 3 dzwony, które w tym dniu zostały zawieszone na rusztowaniu i poświęcone (do czasu oddania do użytku wieży były one zawieszone na prowizorycznej dzwonnicy).
Po położeniu kamienia węgielnego pod wieżę kościoła 25 kwietnia 1880 roku, prace ruszyły na tyle szybko, że 25 października 1881r. można było na ponad 60-metrowej wieży zamontować gałkę i krzyż (wieża miała podobno 66,6 m). 28 października zawieszono trzy dzwony, a 30 października obchodzony był Dzień Dziękczynienia i tego dnia poświęcono wieżę i dzwony.
Inne źródła podają datę 25 września 1883 r. Według relacji kronikarza A. Craemera poświęcenie odbyło się bardzo uroczyście. Uczestniczyły wszystkie ważniejsze mirskie organizacje i stowarzyszenia, m.in. Bractwo Kurkowe, Związki Wojskowe, sportowcy, Towarzystwo Śpiewaków „Concordia” oraz dziewczęta w białych sukniach, zebrani przed ratuszem, gdzie dołączyli do nich goście urzędowi: zastępca starosty von Hollenfer, baron Uechtritz z Giebułtowa i inni. Od ratusza pochód ruszył do kościoła ewangelickiego. W czasie przemarszu dzwoniły dzwony obu kościołów. Podczas uroczystości pastor Schmidt wygłosił przemówienie, a aktu poświęcenia dokonał superintendent Dihm z Pasiecznika. Po południu „Pod Czarnym Orłem” (obecnie Sala Miejska) odbyło się przyjęcie na 80 osób.
Kilka lat później 16 listopada 1890 roku, wewnątrz zboru wstawiono uroczyście nową kaplicę chrzcielną. W 1898 r. wieża musiała być w swojej górnej części już remontowana i odnawiana. Podczas nabożeństwa 1 stycznia 1900r. po raz ostatni zagrały stare organy. Po ich rozebraniu przed świętami wielkanocnymi założono nowe, mające swój debiut 1 kwietnia. Wykonała je świdnicka firma organowa Schlag&Sohne a wykorzystano w nich piszczałki ze starego instrumentu i zachowano poprzedni prospekt. Miały one trzy manuały i pedał, 34 głosy. 3 lipca 1902 r. w kościele założono elektryczne oświetlenie, koszt poniósł właściciel elektrowni w Mirsku. Gmina ewangelicka musiała dać tylko 3 lampy sufitowe i 80 lamp bocznych do oświetlenia. W tym samym roku, po lewej stronie ołtarza, zbudowana została masywna ściana z oknami – była to fundacja rencisty Karola Seelieba. W roku 1909 założono na wieży nowy zegar. Zbudowała go firma zegarmistrzowska Eppner i Spółka. ze Srebrnej Góry – kosztował 1589 marek.
30 czerwca 1917 roku – w tym dniu zabrane zostały dzwony z kościoła ewangelickiego (dzwony z kościoła katolickiego, z końca XVII wieku, uznano za zabytkowe i pozostawiono). Mieszkańcy licznie obserwowali to zdarzenie. Dzwony te po zdjęciu z zawieszenia zrzucono na bruk ulicy a następnie załadowano kawałki na wagon kolejowy i odesłano do odlewni Schilling i Syn w Apoldzie. W lipcu zdemontowano także wszystkie 161 piszczałek cynowych z organów. Nowe dzwony zamontowano dopiero 13 lutego 1924 roku. Wcześniej, tj. w 1919 roku, oszklono 6 dużych okien witrażami, w czterech z nich były umieszczone nazwiska poległych w wojnie światowej, a w dwóch pozostałych znajdowały się portrety Lutra i Melanchtona.
W 1922 roku przywrócono do dawnego stanu organy.
13 lutego 1924 roku nastąpiło poświęcenie trzech nowych dzwonów dla kościoła ewangelickiego. Dzwony te właśnie tego dnia zostały przywiezione koleją. Cała gmina ewangelicka i katolicka udały się na dworzec, skąd w procesji przyprowadzono je pod kościół ewangelicki. W uroczystościach brał udział proboszcz katolickiej parafii ks. Ernst. Zawieszenie dzwonów na wieży kościoła ewangelickiego miał miejsce 24 lutego. W tym samym roku odrestaurowano też organy. W latach trzydziestych, przed drugą wojną światową, w kościele często odbywały się koncerty muzyki organowej. Do najpiękniejszych należał koncert zorganizowany z okazji poświęcenia nowych organów w 1900 roku. Koncertował wówczas dyrektor muzyczny z Lubania, organista Roder. Możliwe, że organy były przebudowywane także w 1936 roku.
Ostateczny kres funkcjonowania kościoła nadszedł wraz zakończeniem II wojny światowej. Choć ostatnie nabożeństwa odprawiono jeszcze w maju 1958 roku, w tym roku zdjęto z wieży dzwony, uszkadzając przy tym piorunochron. Wtedy też krakowska firma Władysława Biernackiego zdemontowała instrument (bez prospektu) w Mirsku i zainstalowano go w Wiśle z pewnymi modyfikacjami. Nie ma on obecnie takiego brzmienia, jak w Mirsku. Na marginesie zagadka: który słynny sportowiec niewątpliwie często słuchał i słucha tych organów oraz mirskich dzwonów?
Konsekwencją uszkodzenia piorunochronu był pożar 11 lutego 1961 roku, właśnie od uderzenia pioruna. Choć większość świątyni uratowano, jednak nie zabezpieczona i dewastowana, ulegała ciągłemu niszczeniu. Dziś jest już tylko ruiną z zachowanymi ścianami szczytowymi, bez dachu.

Duchowni kościoła ewangelickiego
1526 – Pierwszy predykantem w Mirsku – rzemieślnik, niejaki M. Horn.
ok. 1604 – Pastor Gottwalda, z jego córką ożenił się pastor z Gierczyna, Kasper Tralles.
1618 – Pastor Jan Schwedler, urodzony w 1583 r. w Mirsku, przez dwa lata rektorem szkoły ewangelickiej, a następnie pastorem. Odszedł na placówkę do Gierczyna. Zmarł w 1656 r.
1639 – Predykant Zachariusz Sommer.
1741 – Predykant Manassa Ephraim Gotlieb Stockel.
1795 – 1826 Jan Henryk Georgy, urodzony 22 I 1752 r. w Młyńsku, zmarł w Mirsku 12 czerwca 1826 r.
1827 – Pierwszy pastor Karol Gotfryd Thomas, a drugi – rektor ewangelickiej szkoły Jan Krzysztof Thomas. Został on powołany w 1834 r. do Starej Kamienicy, a na jego miejsce przybył, także rektor szkoły, Hosemann z Kopańca (jeleniogór.)
1842 – po śmierci pastora Thomasa (21 czerwca 1842 r.), pierwszym pastorem został Hosemann, a drugim rektor szkoły Friedemann.
1868 – Pastorem zostaje Friedemann, ponieważ pastor Hosemann odszedł na emeryturę. Wkrótce i on podupadnie na zdrowiu i sam złoży urząd, przechodząc też na emeryturę. Zostaje wtedy wybrany pastorem dotychczasowy zastępca Friedemanna, pastor Reimann.
1878 – Pastor Reinmann odchodzi do Jeleniej Góry, stanowisko w Mirsku zajmuje pastor Schmidt z Tymowej (wołowskie). Umiera on w Mirsku 17 grudnia 1894 r.
1895 – Od tego roku znowu dwu duchownych prowadzi parafię w Mirsku. Pierwszym pastorem jest pastor Voigt, drugim dr Bahlow.
1900 – Pastor Bahlow odszedł do Legnicy, na jego miejsce przybył pastor Votz. Po pierwszym pastorze Voigtcie w dniu 2 XII tegoż roku jego miejsce zajął pastor Votz.
1901 – Urząd drugiego pastora obejmuje Bruckner, który w 1903 r. powołany został do Zebrzydowej.
1904 – Z dniem 1 stycznia na stanowisko drugiego pastora powołany został wikary z Prudnika. Był nim Ernst Güssow. Został on, po powołaniu pastora Votza na stanowisko pastora do Katowic, pierwszym pastorem w Mirsku. Drugim pastorem został wikary ze Lwówka, pastor Müchlichen.
1907 – Pastor Muchlichen powołany został na samodzielną placówkę, jego miejsce zajął pastor Stamer z Ostrowa. Wkrótce i ten odszedł do Strupic, a jego miejsce zajął pastor Weist z Kalska. Stało się to z dniem 1 stycznia 1911 r.
1926 – Dwaj pastorowie, pierwszy Güssow i drugi Weist, sprawowali obowiązki przy kościele w Mirsku.
1945 – po tragicznym incydencie z pijanym radzieckim żołdakiem 12 maja umiera pastor Güssow. Po nim do 1946 roku sprawuje posługę duszpasterską pastor Scholz, który 11 lipca 1946 roku, wieczorem, odprawia ostatnie nabożeństwo w przeddzień wysiedlenia.
Ostatnie nabożeństwo w budynku kościoła odbyło się w 1958 roku, było prowadzone przez lektora Schoeps’a.
W dniu 11 lutego 1961 roku budowla spłonęła od uderzenia pioruna. Obecnie kościół nie posiada dachu i ma zachowane ściany szczytowe.

Tekst został pobrany ze strony Serwis Informacyjny Miasta Mirsk.

Ratusz

Historia ratusza sięga XVI wieku. Według kronikarza Bergemanna istniał on w 1520 roku, lecz nie podał źródeł tej informacji. Craemer podaje jako pewną datę rok 1558, gdyż w tym roku w dniu 23 lipca, jak podają Kroniki, ratusz spłonął w czasie pożaru miasta.
Kronika „Stadtbuch der Stadt Friedeberg a. Queis” A. Creamera jako datę rozpoczęcia prac nad budową ratusza podaje 5 maja 1546 roku, kiedy to położono kamień węgielny. Roboty trwały do 1597 roku, kiedy to pokryto dach wieży miedzianą blachą. Osobą, której Mirsk zawdzięczał ukończenie budowy był burmistrz Sommer. Wieża posiadała u góry obramowanie i obejście. Umieszczono na niej pozłacane herby – dominium oraz miasta. Wieża posiadała dwa prześwity, zbudowano ją z 24 cetnarowych kamieni, dzwon wydzwaniający godziny ważył 14,5 cetnara. Koszt budowy – 1500 marek. W międzyczasie zdążył już po raz pierwszy spłonąć, 23 lipca 1558 roku.
Uwieńczeniem budowy było zainstalowanie zegara na wieży ratuszowej w 1599 roku. Ponowny pożar miał miejsce w 1642 r. i dość szybko, bo już w 1644 r., został odbudowany. Wieża musiała poczekać do 1647 roku. 4 lipca tego roku zakończono odbudowę wieży ratusza, 20 sierpnia założono na niej kulę i chorągiewkę, a 26 lipca umieszczono w wieży zegar i zawieszono nowy dzwon. Kolejne pożary ratusza miały miejsce 20 lipca 1699 oraz 8 września 1767. Ten ostatni pożar strawił całe miasto. Relacja naocznego świadka, zachowana w kronice Bergemanna, przedstawia zdarzenie tego dnia następująco: „Ratusz z wieżą i zegarem oraz komorą solną i akcyźną spłonął. Podobnie spaliła się kancelaria i registratura ratuszowa, a także „Piwnica Ratuszowa”. Spłonęły wszystkie dokumenty, przywileje i inne pisma. Uratowane zostały dwa stare cesarskie przywileje, które wyniósł z ognia pisarz miejski Dittrich” oraz „Wieża ratuszowa została tak przepalona, że w dwu miejscach widać było prześwit, pod wieczór uległa zawaleniu. Szalejący wiatr, dokumenty papierowe z ratusza, które nie spłonęły, rozniósł po całej okolicy. Znajdowano je koło gryfowskiej bielarni, a także na polach pomiędzy Uboczem a Rząsinami.”
Odbudowa ratusza została zakończona 7 czerwca 1774 roku, wieży 25 października 1796 roku. Prace wykonał majster budowlany Franciszek Antoni Fliegel, a koszt budowy wyniósł ok. 990 talarów. 25 października osadzono na wieży jej zakończenie, gałkę oraz szpic, na którym znajdował się orzeł i słońce. Wieża w całości mierzyła 83 łokcie (48 metrów). W wyniku tej odbudowy, połączonej też z modernizacją, nadana została zespołowi ratuszowemu obecna forma. Zmiany dotyczyły rozszerzeniu funkcji wieży ratuszowej, np. w 1782 r. w górnej części wieży umiejscowiono celę więzienną. Od zakończenia odbudowy pomieszczenia ratusza i wieży ratuszowej podlegają dość częstym modyfikacjom. W 1805 r. na ratuszu obok sali posiedzeń dobudowano salę sądową i salę mieszczańską, parter zajmowała m.in. kamera solna (do 1810 roku), miejska waga i mały areszt, nazywany przez mieszkańców „das Madelloch” („Dziewczęca dziura”), a piwnicach znalazły swą lokalizację dwa składy: jeden na piwo, a drugi na napoje alkoholowe.
W 1849 r. dobudowano dwa pomieszczenia dla użytku Sądu Powiatowego. W 1858 r. urząd podatkowy wyprowadził się do swoich własnych biur na mieście, a zwolnione pomieszczenia przejęła policja, której obecność w Mirsku zaczyna się od 1856 roku, a komisarzem był mirski burmistrz. W 1867 roku była ukończona północna zabudowa ratusza, a na jej parterze urządzono pokoje gościnne, na piętrze zaś mieszkania dla dzierżawcy „Ratuszowej Piwnicy”.
W 1880 r. w zachodniej części ratusza urządzono dwie cele, jako areszt przy miejscowym posterunku policji. W tym samym czasie sąd wyprowadził się do swojego nowego budynku, a zwolnione pomieszczenia przekazano Zarządowi Miasta. 24 lipca zabrano dzwon z wieży ratuszowej. Był on odlany w 1802 roku w Jeleniej Górze i nosił napis „EX Aerario Civitatis. Sub Cons. Engmann. Senat: Strehla, Braunschke, Hahn Fried.Tribun: Weise. Da Horam Martia beatam. Me fodit Chr.Fr.Seifort” Na dzwony ratusz musiał czekać do 1921 r., gdy zawieszono nowe, stalowe. Wcześniej jednakże urządzono, wg planów architekta Val. Siedler’a z Jeleniej Góry, nową „Piwnicę Ratuszową”, w której znalazła też pomieszczenie „Winiarnia”. Stało się to w 1919 roku. Można rzec, że wzmiankowana tu „Piwnica Ratuszowa” stanowiła od początku istnienia ratusza jego podstawę w sensie dosłownym (wszak zajmowała piwnicę i częściowo parter) jak i ekonomicznym (od 1556 do 1766 roku stanowiła jedyne miejsce, w którym legalnie pędzono gorzałę, dopiero w tym roku prawo to uzyskały gospody „Pod złotym mieczem” i „Pod złotym lwem” oraz apteka). Systematycznie, zwłaszcza w XIX wieku, była też rozbudowywana. Z zapisków kronikarzy można odnieść wrażenie, że każde zwalniane pomieszczenie na parterze ratusza było w tym okresie niezwłocznie przyłączane do „Piwnicy”. Nie robiono by chyba tego, gdyby nie przynosiło to wymiernych dochodów…
W okresie PRL wieża została odnowiona i częściowo pokryta nową blachą (ocynkowaną) w roku 1977. Remont ratusza trwał wtedy 2 lata – do 1979 roku. Ostatni rok w dziejach ratusza to cieszący każdego miłośnika naszego miasta remont dachu, dzięki któremu ratusz zyskał na wyglądzie.
Na zakończenie może jeszcze słów kilka o ucieczkach z ratuszowych aresztów. Nie było to może Alcatraz, lecz w kronikach znalazłem zaledwie jeden przypadek pomyślnej ucieczki.
21 marca 1787 roku (pięć lat po ulokowaniu aresztu, choć 9 lat przed zakończeniem odbudowy wieży) osadzono w celi w ratuszu chałupnika z Mroczkowic, Gottlieba Scholza. Oskarżono go o kradzież i rabowanie na drogach. Złapany został on na terenie Czech, koło miejscowości Srbska i doprowadzony do Mirska. Więziono go tu w górnej części wieży ratuszowej. Na skutek złego dozoru w nocy z 25 na 26 maja. więzień przebił sklepienie, z podartej pościeli ukręcił sobie sznur i w ten sposób uciekł na dach ratusza. Tu przez okienko w dachu dostał się do wnętrza, stąd na rynek i zbiegł w nieznanym kierunku.
Niewątpliwie wielkim uporem cechował się rabuś – kłusownik Preusler ze Świeradowa. Od 22 września 1807 roku był więziony w wieży ratuszowej. Trzy razy usiłował z niej uciekać. Pierwsza próba polegała na wyskoczeniu nocą przez okno. Upadek był jednak fatalny i zdołał tylko doczołgać się do karczmy w Giebułtowie, gdzie go schwytano i na taczce odwieziono z powrotem do celi. W czasie drugiej próby wyważył dwoje drzwi w wieży ratusza, lecz schwytano go przy głównej bramie ratusza. Trzecia próba, podobna do tej udanej ucieczki, polegała na przebiciu podłogi celi. W międzyczasie jednak zmodernizowano nieco celę i podłoga była podwójna. Ostatecznie skazany został na przymusową pracę przy budowie twierdzy w Nysie, lecz zanim go tam odtransportowano przebywał stale pod strażą żołnierzy francuskich.

Tekst został pobrany ze strony Serwis Informacyjny Miasta Mirsk.

Miasto